Gewestelijke antidrugsstrategie

Om te reageren op de toename van het geweld in verband met de drugshandel en de gevolgen daarvan voor de openbare veiligheid heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in april 2024 een gewestelijke drugsstrategie uitgestippeld.

Deze strategie kon er komen door het besluit van de minister-president van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 2 april 2024, dat een geheel van bestuurlijke maatregelen invoerde met als doel overlast te voorkomen en de openbare orde te herstellen ten aanzien van de in het Gewest vastgestelde geweldplegingen. Dit besluit werd vervolgens verlengd om de actie vanwege de overheid ter bestrijding van dit fenomeen te versterken.

Onder impuls van de Gewestelijke Veiligheidsraad (GVR) en onder leiding van safe.brussels berust de gewestelijke strategie op een globale en multidisciplinaire benadering die veiligheid, preventie en buurtleven combineert. Om de geweldspiraal te doorbreken, de impact van de drugshandel te beperken en doeltreffende en duurzame antwoorden te geven, moeten alle bestuursniveaus worden gemobiliseerd, van de gemeenten en het Gewest tot en met de federale overheden.
 

Passende governance  

De uitrol van deze strategie steunt op een gecoördineerde governancestructuur waarbij alle bestuursniveaus betrokken zijn: 

• De uitgebreide Gewestelijke Veiligheidsraad (GVR) maakt overleg mogelijk tussen de verschillende bestuursniveaus. Deze raad stelt de strategische prioriteiten vast en zorgt voor de samenhang van de acties. 

• De Gewestelijke Veiligheidscel (GVC), gecoördineerd door safe.brussels, ziet erop toe dat de verschillende lokale taskforces de gewestelijke strategie uitvoeren en naleven.

• De lokale taskforces (LTF), die onder de leiding van de burgemeesters staan, zijn samengesteld uit gemeentelijke en gewestelijke actoren die de actieplannen opstellen in functie van de specifieke noden van de betrokken plaats, met aanpassingen die gebaseerd zijn op de evolutie van de toestand.

Elke lokale taskforce is verantwoordelijk voor de toepassing van de drie pijlers van de gewestelijke drugsstrategie: veiligheid, preventie en buurtleven.

Een gecoördineerde strategie 

De gekozen aanpak is gebaseerd op een combinatie van acties voor veiligheid, preventie en verbetering van de levenskwaliteit in de getroffen wijken. 

In overleg met de politiediensten en de burgemeesters werden zeventien prioritaire hotspots geïdentificeerd. Voor elke hotspot werd een lokale taskforce opgericht om garanties te bieden voor gecoördineerde actie die is aangepast aan de specifieke kenmerken van elke zone.
 

Op het terrein, in de hotspots, werd deze strategie meer bepaald als volgt geconcretiseerd:

• Een versterkte politieaanwezigheid op het terrein op kritieke tijdstippen. 
• Gerichte gerechtelijke acties tegen straatdealen en de distributienetwerken.
• Meer identiteitscontroles, beperkingen op alcoholverkoop en -gebruik, met name rond scholen en gevoelige locaties.
• Uitbreiding van de openingsuren van de preventiediensten en versterking van het sociale netwerk om mensen in kwetsbare situaties te ondersteunen.
• Organisatie van culturele en gemeenschapsactiviteiten om bewoners aan te moedigen zich de openbare ruimte opnieuw toe te eigenen en om het sociale weefsel te versterken.
• Verbetering van de infrastructuur: creatie van plaatsen voor afvalophaling, stedelijk meubilair en de openbare verlichting snel herstellen.
• Verwijdering van het meubilair dat drugsdealers gebruiken om het aantal punten te beperken waar de handel zich kan vestigen.

Tegelijk heeft safe.brussels ook een grote gewestelijke campagne gelanceerd om te sensibiliseren voor de gevaren van drugs, DOPE TALK, die heeft toegelaten jongeren te informeren over en bewust te maken van de risico's van druggebruik, met de medewerking van influencers.
 

Evaluatie na 6 maanden

Sinds de implementatie ervan in april 2024 werd de gewestelijke antidrugsstrategie regelmatig opgevolgd om haar doeltreffendheid te beoordelen en de maatregelen aan te passen in functie van de op het terrein waargenomen evolutie. Deze evaluatie berust op een benadering waarin de feedback is verwerkt die afkomstig is van de politiezones, de gemeentelijke autoriteiten en de spelers op het terrein die betrokken zijn bij het beheer van de geïdentificeerde hotspots.

Door binnen safe.brussels een cel "Openbare orde" op te richten, die bestaat uit drie medewerkers die belast zijn met de operationele monitoring en de evaluatie van de ondernomen acties, kon een specifieke evaluatiemethodologie worden ontwikkeld om de impact van de strategie te meten en de aanpak ervan te verfijnen. Deze methodologie is inzonderheid gebaseerd op:

• De opmaak van "hotspotfiches" die toelaten de specifieke evolutie in elke geïdentificeerde zone te analyseren.
• Een eerste balans van de ondernomen acties op het gebied van veiligheid, preventie en stedelijke herontwikkeling.

In 2024 organiseerde safe.brussels ook een reeks contacten met de burgemeesters van de betrokken gemeenten om de resultaten van deze vooranalyse te delen. Deze bijeenkomsten hebben toegelaten om de GSD-benadering te verfijnen, rekening houdend met de specifieke kenmerken van elk gebied.

De evaluatie na 6 maanden heeft ook getoond hoe bepaalde hotspots zijn geëvolueerd:

• Ontstaan van nieuwe gevoelige zones die meer toezicht vereisen en de activering van nieuwe lokale taskforces.
• Minder overlast in bepaalde zones, waardoor de controlemaatregelen geleidelijk kunnen worden versoepeld en er een overgang kan plaatsvinden naar acties van stadsherwaardering en initiatieven voor sociale ondersteuning.

De aanpasbaarheid van de gewestelijke antidrugsstrategie is essentieel om haar doeltreffendheid op middellange en lange termijn te verzekeren.
 

Een consolidatiefase 

De volgende fase van de gewestelijke antidrugsstrategie bestaat erin de al lopende acties te versterken en de reeds geboekte vooruitgang te bestendigen. Het is essentieel om de door de lokale taskforces ondernomen acties voort te zetten op het gebied van zowel veiligheid, preventie als beheer van het buurtleven. De nadruk zal meer bepaald worden gelegd op de pacificatie van de "hotspots" en op de transitie van noodbeheer naar een duurzamere aanpak op middellange en lange termijn. 

Dit gebeurt meer bepaald via: 

• Meer begeleiding voor de lokale taskforces, met de harmonisatie van de methoden en een betere verwevenheid tussen de verschillende bestuursniveaus.
• Een uitbreiding van de inrichtingen van openbare verlichting en videobewaking in de als prioritair geïdentificeerde zones.
• Renovatie en inrichting van de openbare ruimten om de zones te beperken waar de handel zich terugtrekt en de bezetting van die ruimten door de bewoners aanmoedigen.
• Opzetten van een programma voor socioprofessionele inschakeling voor kwetsbare jongeren om hen concrete alternatieven voor drugshandel te bieden.
   

Een duurzame aanpak 

De strijd tegen de drugshandel blijft niet beperkt tot alleen maar repressie. De gewestelijke antidrugsstrategie die het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in april 2024 heeft aangenomen, omvat maatregelen voor preventie en ondersteuning van kwetsbare bevolkingsgroepen, om de onderliggende oorzaken van het fenomeen aan te pakken.

Deze strategie kan niet los worden gezien van de realiteit op het terrein, met name de uitdagingen rond het gebruik van middelen in de openbare ruimte. Voor meer informatie, ontdek onze analyse en aanbevelingen over het crackgebruik in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hier.

Het succes van deze strategie berust op een voortdurende mobilisatie van het federale, gewestelijke en lokale niveau, om zo een gecoördineerde aanpak ten dienste van de veiligheid en de levenskwaliteit van de Brusselaars te garanderen. 

De verschillende overheden werken dag in dag uit samen met elkaar opdat eender wie in alle veiligheid in Brussel zou kunnen leven.