Drugs en verslavingen

Volgens de Gewestelijke Veiligheidsenquête 2018 zegt 26% van de Brusselaars vaak of altijd last te hebben van feiten van openbare dronkenschap en 23% van feiten van drugsgebruik en -handel. Deze probleemsituaties zijn voelbaar in het dagelijkse leven en kunnen een weerslag hebben op de perceptie van de leefomgeving en op het veiligheidsgevoel van de burgers. De laatste jaren tonen de politiestatistieken ook een toename van het aantal geregistreerde feiten van drugshandel (1.541 feiten in 2019, +28% ten opzichte van 2015) maar ook van drugsbezit (6.479 feiten in 2019, +18% ten opzichte van 2015). Deze feiten zijn dan wel sterk afhankelijk van het proactief optreden van de politie en van het controlebeleid en moeten dus met de nodige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd. Toch wijzen ze op het bestaan van een zeer aanwezige drugsmarkt op het Brussels grondgebied. De productie van verdovende middelen zoals cannabis en synthetische drugs, maar ook import- en exportactiviteiten (met name van grote hoeveelheden cocaïne en cannabis) wijzen op hun beurt op het bestaan van een lokale realiteit die het aanbod versterkt. 

Het verband tussen deze fenomenen en andere veiligheidsproblemen moet uiteraard als een aandachtspunt worden beschouwd. Dit is met name het geval voor rijden onder invloed, waarvoor de cijfers tussen 2015 en 2019 aanzienlijk stijgen (3.905 alcoholgerelateerde verkeersovertredingen in 2019, +184% ten opzichte van 2015, en 424 drugsgerelateerde overtredingen, +57% ten opzichte van 2015). Bovendien kan de problematiek van verdovende middelen in verband worden gebracht met verschillende vormen van geweld en illegale handel (cf. thema 8 ‘Fraude en smokkel’). 

Iedereen kan te maken krijgen met problemen rond drugsgebruik en verslavingen. Mensen in een precaire situatie (daklozen, mensen zonder papieren, mensen die de gevangenis net hebben verlaten) worden beschouwd als een uiterst kwetsbare doelgroep voor wie aangepaste maatregelen noodzakelijk zijn: een betere behandeling (bv. via het oprichten van een laagdrempelig geïntegreerd centrum28) en maatregelen die hun sociale (onder meer toegang tot huisvesting) of socioprofessionele (her) inschakeling mogelijk maken. Er moet dan wel rekening worden gehouden met de openbare ruimte in het algemeen. Bepaalde omgevingen, zoals gevangenissen, scholen, maar ook de virtuele ruimte vormen plaatsen waar een aangepaste en specifieke aanpak moet worden ontwikkeld. 

Deze problemen verzwakken de jeugd van bepaalde wijken, die direct en indirect te lijden heeft onder de neveneffecten van de drugshandel. Daarom moet er op het gebied van veiligheid en preventie speciale aandacht worden besteed aan minderjarigen die het slachtoffer zijn van drugshandel. De neveneffecten van drugshandel dragen ook bij tot een wijdverspreid gevoel van onveiligheid in de wijken waar het plaatsvindt. Het leidt tot geluidsoverlast en confrontaties en het beïnvloedt de leefbaarheid van de openbare ruimte. Verslavingsproblematieken (het gebruik van verdovende middelen (prevalentie, type, wijze) en de handel in middelen) zijn zeer heterogeen en om die problemen aan te pakken moeten maatregelen worden uitgewerkt die focussen op preventie, bijstand, risicobeperking (betere toegankelijkheid tot onthaalcentra, opleiding aangepast aan de teams op het werkveld, diversificatie van het aanbod), sociale (her)inschakeling en repressie. Dit zijn stuk voor stuk pijlers die als essentieel worden beschouwd voor een coherent drugs- en verslavingsbeleid.