Overstromingen

Het Brussels Gewest wordt blootgesteld aan een risico op overstromingen en dit is niet nieuw. Het woord 'Brussel' zou deels afkomstig zijn van het woord 'broek', dat moeras betekent ...

Hevige regenval en onaangepaste verstedelijking gaan niet goed samen. In het Brussels Gewest is de afvloeiing van regenwater in de riolen en de verzadiging van die riolen, de belangrijkste oorzaak van het risico op overstromingen. Door de toegenomen betonnering van de Brusselse bodem kan het regenwater bij stortbuien niet meer goed insijpelen. Het water loopt dan af naar de valleien van ons Gewest, de historisch vochtige en natuurlijke overstromingsgebieden. Die vochtige zones werden geleidelijk aan verstedelijkt en bieden ruimte aan steeds meer bebouwing, infrastructuur en activiteiten. Resultaat: als het stortregent, lopen de straten onder, raken de rioleringssystemen verzadigd en loopt het water terug naar de kelders, die uiteindelijk overstromen. Gelukkig blijft het Brussels Gewest meestal gespaard van rampzalige wateroverlast. Dat is dankzij de aanwezigheid van het kanaal, dat het overtollige water van de Zenne en het rioleringsnetwerk opvangt, en dankzij de aanwezigheid van talrijke ondergrondse stormwaterbekkens. Toch zorgen hevig onweer en stevige regenbuien nog al te vaak voor heel wat schade en overlast.
De meeste  overstromingen in ons Gewest ontstaan dus door regenval (afvloeiend hemelwater) en opstuwende riolen (met waterterugloop in kelders als gevolg). Dat zijn de zogenaamde pluviale overstromingen. Over het algemeen komt dit probleem meest frequent in de zomerperiode voor. Het water van zware, kortstondige regenbuien wordt afgevoerd naar een rioolnet dat niet ontworpen is om zulke grote hoeveelheden water af te voeren. Op die manier raakt het rioolnet overbelast en laat het gemengd water (afvalwater en zuiver water) overlopen in kelders en soms zelfs aan de oppervlakte. 
In mindere mate komen er ook fluviale overstromingen voor. Dat is het overstromen van waterlopen: over het algemeen in de winter (maar laten we de zomer van 2021 niet vergeten!) kunnen waterlopen bij langdurige regenval buiten hun oevers treden. 

Het Brussels Waterbeheerplan

Regen kunnen we niet tegenhouden. Maar als overheden, instellingen, verenigingen, bedrijven en particulieren de handen in elkaar slaan, kunnen we wel proberen de schade door overstromingen te voorkomen of te beperken. Het Brusselse Waterbeheerplan (WBP) voorziet in een aantal overheidsmaatregelen om overstromingen te bestrijden en de schade die ze veroorzaken zoveel mogelijk te beperken. Het nieuwe WBP voor de periode 2022-2027 werd goedgekeurd op 22 juni 2023.
Het Plan heeft vooral tot doel onze stad veerkrachtiger te maken in het licht van de klimaatverandering, en omvat maatregelen om overstromingen en droogte te voorkomen en te beheersen. Een van de fundamentele elementen van dit nieuwe plan is de strategie van 'Geïntegreerd Regenwaterbeheer' die zoveel mogelijk op het hele Brusselse grondgebied dient te worden toegepast. Daarnaast stelt het plan ook maatregelen vast voor de preventie en beheer van overstromingsrisico’s die moeten worden uitgevoerd door iedereen. Zonder de steun van de bewoners kan het plan niet doeltreffend zijn. 

'Overstromingen aanpakken': de juiste handelingen vóór, tijdens en na een overstroming

De brochure van Leefmilieu Brussel wil alle burgers, of ze nu in Brussel wonen of werken, informeren over de noodzaak om in geval van een overstroming correct te handelen vóór, tijdens en na een overstroming. Je vindt er een aantal maatregelen om je woning en bezittingen te beschermen voor overstromingen. Je kan deze brochure terugvinden onderaan de pagina, in het gedeelte nuttige links. 

Overstromingskaarten voor het Brussels Gewest

Daarnaast ontwikkelde Leefmilieu Brussel interactieve overstromingskaarten. Via de overstromingsgevaarkaarten kan je de zones lokaliseren waar overstromingen zich zouden kunnen voordoen en nagaan in welke intensiteit (kleine, middelgrote of grote omvang) en met welke frequentie dat kan gebeuren. Op de kaart is het mogelijk om een adres op te zoeken, en in en uit te zoomen.

De overstromingsrisicokaarten brengen de potentiële negatieve gevolgen van overstromingen in kaart: de gevaarzones voor de mens, de economische activiteit, de industriële installaties (die door de overstroming voor een incidentele verontreiniging kunnen zorgen), drinkwaterwinningszones, Natura 2000-zones en het culturele erfgoed. Het gaat om 'risicofactoren' die op de kaart aangeduid worden wanneer ze zich in het overstromingsgebied situeren. 

De ontwikkeling van die kaarten is het gevolg van een Europese richtlijn die ons gewest daartoe verplicht. De kaarten hebben tot doel de overstromingsgevoelige gebieden te lokaliseren om preventie- en beschermingsmaatregelen te bepalen die moeten worden genomen om zowel de frequentie als de impact van de overstromingen te beperken. 

Links naar deze kaarten vind je terug onderaan op deze pagina, in de sectie 'Nuttige links'.